Bạn đừng tưởng tượng rằng tuần sau, nước sẽ ấm hơn đâu. Nếu phân tích kỹ thêm lòng mong mỏi, bồn chồn đó thì ta sẽ thấy nguyên do ở điều này: ta luôn luôn tự cho là phải làm thêm cái gì ngoài bổn phận của ta. Chắc chắn nó sẽ bảo bạn rằng anh bếp đã vô ý, mà dẫu anh có lỗi đi nữa thì quạu với anh cũng chẳng ích lợi gì, chỉ thêm mất thể diện cho bạn vì người ngoài nhìn vào thấy bạn như thằng điên mà rốt cục món bò tái cũng chẳng ngon hơn được chút nào.
Nó là hình thức cao nhất của văn chương. Tôi tưởng tượng rằng phần đông những người có óc tò mò tìm hiểu đều hướng đến văn chương. Một chương trình làm việc hàng ngày không phải là một tôn giáo.
Khi đã điều khiển phần tử vô kỷ luật nhất trong cơ thể phức tạp của ta thì ta phải tròng ngay ách vào cổ nó. Loại sách để học đó ở Luân Đôn không thiếu gì. Nhưng dù giàu đến bậc nào, bạn cũng không thể mua lấy được một phút.
Nhưng nếu tôi lấy trường hợp một viên chức Luân Đôn làm việc sở từ mười giờ sáng đến sáu giờ chiều (Tại Anh các sở làm việc một hơi như vậy cho những người ở xa sở đỡ tốn công đi về; giữa trưa được nghỉ một giờ để ăn cơm) và sáng mất 50 phút tới sở, chiều mất 50 phút về nhà, thì trường hợp đó cũng gần được là trường hợp trung bình. Nhiệm vụ đó cũng đã khó khăn đấy chứ! Ít người làm tròn được. Rồi, khi nó thấy bạn đổ mồ hôi trán, thình lình nó lăn ra, chết mà không kịp trối: "Tôi không chịu được nữa rồi".
Mà cũng không ai lãnh nó nhiều hơn hoặc ít hơn bạn. Ta coi hát, đương tươi cười thì giữa hai màn, bóng ma đó đưa ngón tay trỏ chỉ còn xương với da, ra hiệu cho ta và ta mất vui ngay. Mỗi người và trường hợp mỗi người đều riêng biệt.
Xin bạn nhớ; không ai cướp được bảo vật đó của bạn. Nhiều người hỏi mướn thì chủ phố phải tăng tiền. Bạn không nhất định phải chuyên tâm vào nghệ thuật hoặc văn chương mới sống được một cách đầy đủ.
Đó không phài là lời khuyên của tôi, mà là lời khuyên của những người khôn nhất, thực tế nhất ở đời. Tôi nhấn mạnh bao nhiêu vào điều đó cũng không phải là thừa. Sự thật ấy đáng buồn lắm, chán nản lắm, u uất lắm phải không bạn? Nhưng tôi cho là đẹp đẽ kia đấy, vì có gắng sức thì ý chí ta mới mạnh được khi làm một việc đáng làm.
Và cũng không có hình phạt. Nhưng không cuốn nào có thể thay việc tự xét mình hàng ngày được, tự xét một cách thật thà ngay thẳng những việc mới làm và sẽ làm. Sự thật là không có con đường nào dễ dàng cả.
Thiên-tài cũng không được hưởng thêm, dù chỉ là một giờ mỗi ngày. Nhưng việc không dễ đâu ban nhé. Hỡi người đời, anh phải tự biết anh.
Chẳng hạn khu vực âm nhạc (2). Thời giờ quý hơn tiền bạc nhiều. Cũng chẳng cần sách.