Cửa đời họ khép lại vì tâm hồn mất diễn cảnh. Khỏi cần nói bạn cũng dư biết tình yêu của một chàng thanh niên đối với một thiếu nữ nồng nhiệt hay lạnh nhạt tùy kẻ nầy đẹp ít hay đẹp nhiều. Còn bạn trai phần đông đơn sơ.
Nếu có những cô gái già thì cũng có những cụ non, ưa sống ru rú như gián ban ngày, ù lì trong phận sự, ghét máy động nhiều. Hơn một lần, tôi nói, xét cho kỹ tình tâm giao tự bản chất là cao quí. Vì có những thứ tâm giao nói trên, nên tình tâm giao nhiều khi bị nghi ngờ.
Nhưng sự trách cứ vì hạnh phúc của bạn thì tôi xin chịu. Để rồi trước mặt vợ lớn: Giọt châu lã chã khôn cầm và bạc nhược tự thú: Thật là đẹp mấy tiếng Thanh niên Cộng hòa.
Giáo dục thanh niên mà gọi là nắm thanh niên là đó. Oùc mất năng lực tập trung nên đần độn, mù mịt đi không thể chú ý thu thập kiến thức được. Họ bắt đầu phán đoán, trí tuệ họ soi cho họ thấy một hai góc cạnh chân lý, họ đặt nghi vấn, họ bắt bẻ, họ lý luận, đúng hơn là lý sự.
Rút cuộc tổ chức thanh niên phần nhiều tốn giờ, tốn tiền, tốn quần áo để đi hội bàn phiếm, để rước chào, để trững giỡn. Con người bạn gái kỳ biệt, con người bạn trai cũng kỳ biệt. Hoa niên đã về, các người thân mến nhất của bạn trai trong gia đình hình như bạn trai chưa cho là thỏa mãn.
Trong những cơ quan giáo dục đông thanh niên, thứ bạn trai nầy không hiếm. Viết đến mục nầy tôi hơi hổ thẹn với các nữ độc giả vì tôi phải nói đến những khuyết điểm hơi riêng biệt của phái mà người ta gọi là phái mạnh, trong đó có tôi. Một tình yêu như vậy sẽ tạo cho bạn một ngày mai đầy mắc cỡ, hối tiếc sau khi đã làm bạn mất giờ, mất của, có khi mất tiếng tốt nữa.
Có lúc họ nói bậy mà không hay vì mắc lo tỏ ra kỳ quái. Nã Phá Luân yêu Joséphine de Beauharnais, một góa phụ cũng có nhan sắc đổ nước nghiêng thành. Cứ chung mà nói bạn trai học lâu nhớ hơn bạn gái nhưng một khi nhớ rồi thì nhớ dai hơn bạn gái.
Hình như cửa lòng họ không khóa. Khi bàn về ái tình của bạn trai tôi sẽ nói tật ích kỷ của bạn trai rất nặng vì tình yêu của họ căn cứ vào bản năng truyền sinh hơn là nhân nghĩa. Edison, Rousseou chết chìm trong lố sách và lố sách.
Thế là hôn nhân bị đình chỉ, đợi chờ. Người ta thấy họ lố bịch, quá trớn, nông nỗi làm sao ấy. Nhiều hiệu trưởng trung học cho tôi biết nữ sinh siêng học lắm mà lấy tỉ lệ sao rớt nhiều hơn nam sinh.
Tôi nói cho cả những thiếu nữ sắc sảo vì ái tình mạnh như sự chờ chết có thể làm tâm trí họ lu mờ, vì bạn trai nhất là trong thời nầy rất già mồm mép, rất cáo già khi muốn chiếm hữu người yêu. Không phải vìtính tự nhiên tốt nầy mà không có bạn trai đánh lộn. Chúng ta nói cái bản chất thuần túy của nó.