Nhưng hồi ấy ông nghèo tới nỗi phải dùng một cái lẫm chứa cỏ khô làm phòng thí nghiệm. Ghi hết những lỗi lầm điên khùng của mình và tự chỉ trích. Người bị mạt sát không là Hitler mà là Thomas Jefferson [32].
Một đêm, cách đây một thế kỷ, khi cú kêu trong rừng bên bờ hồ Walden, ông Henry Thoreau chấm cây bút lông ngỗng vô bình mực tự tay chế lấy và chép vào nhật ký: "Muốn biết giá trị của một vật là bao nhiêu thì cứ xét xem bây giờ hoặc sau này phải đem bao nhiêu đời sống để đổi lấy vật ấy". Chính ông đã khám phá ra rằng một câu trả lời hoà nhã có thể làm nguôi cơn giận của một người. Đại tướng Grant vội vàng hoả tốc đeo đuổi, bao vây hai bên sườn quân địch, mà kỵ binh do Sheridan cầm đầu thì đón phá đường rầy và cướp những toa xe lương thực của đối phương.
Và tôi biết rằng lúc nào tôi cũng có thể đạt được sự tự chủ ấy tới một mực tuyệt cao, bằng cách chế ngự những hành động của tôi để những hành động đó chế ngự lại những phản ứng của tôi. Họ đã soạn mấy bản ca nhẹ nhàng du dương nhất để làm vui cho người đời như bản: Patience, Pinafore, The Mikado. Và Chaplin không thành công cho tới khi ông đóng vai hề theo ý ông.
Hồi đó tôi sống một thời kỳ khó khăn. Nhưng thật ra, chính người ấy phải là một nhà hiền triết. Tôi không hề để ý tới những sự gian lận đó mãi cho tới hôm có một người laị thăm tôi tự xưng là Thanh tra của chính phủ và đòi tôi một số tiền trà nước.
Sau một ngày mê mẩn, tôi cùng với ba tôi đi đến khuya [38], lại phải đi ngưa khoảng bảy cây số nữa mới tới trại. Lập ngân sách thiệt đúng với nhu cầu của ta, như quần áo khít với thân thể ta vậy. Nếu đời người quả là bể thảm thì cuốn sách này chính là là ngọn gió thần đưa thuyền ta tới cõi Nát bàn, một cõi Nát bàn ở ngay trần thế.
Tôi không có quyền từ chối. Rồi đưa cho người quen đọc. Bạn đọc cuốn Tôi kết hôn với Mạo hiểm sẽ biết đời bà.
Vừa lúc khách khứa tới thì nhà thôi thấy có ba chiếc khăn ăn không cùng một thứ với nắp bàn. Bởi vậy tôi ngạc nhiên thấy ông đã 78 tuổi mà vẫn bình tĩnh, khỏe mạnh làm sao. Đừng bao giờ trả đũa kẻ thù hết, vì như vậy hại cho ta hơn cho họ.
Tất nhiên thế, không thể khác được. Những nhà chữa bệnh thần kinh đều nói rằng công việc - nghĩa là luôn luôn có việc làm - là thứ thuốc an thần rất kiến hiệu. "Một năm nằm trêm giường như một kẻ tàn tật và rất có thể chết vẫn hoàn chết!".
Bác sĩ đó dặn anh ta kiêng thức này, thức khác và đừng lo lắng gì hết, phải hoàn toàn bình tĩnh. Thế rồi dần dần tôi được người ta để ý tới tôi nhất trong bọn chị em cùng giới. Lần tới thăm ông, tôi nhận thấy mỗi năm có đến hai vạn du khách đến xem sở nuôi rắn của ông.
Thấy khó kiếm việc làm quá, anh mở một phòng thí nghiệm và nghiên cứu về vi trùng học ngay trong hầm nhà anh tại Massachussets. Ông chế nhạo tất cả các tôn giáo, cho rằng Thánh kinh chứa toàn những chuyện hoang đường và đời người là một "chuyện do một thằng khùng kể, đầy những lời rỗng tuếch, vô nghĩa và những hành động hung hăng của những kẻ hoá dại". Ông nói: "Tôi ăn không được, ngủ không được.